Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Forumunun noyabrın 24-də gerçəkləşən ikinci panel iclası “Nizami Gəncəvi “Xəmsə”sinin dünya ədəbiyyatına və mədəniyyətinə təsiri” mövzusuna həsr olunub.
İtaliyanın Piemonte Universitetinin professoru Stefania Sininin moderatorluğu ilə keçirilən iclasda ilk olaraq Fransa Milli Elmi Tədqiqatlar Mərkəzinin (CNRS) əməkdaşı, mətnlər və müasir ideologiyalar tarixi üzrə mütəxəssis Kərim İfrakın məruzəsi dinlənildi. “Dünya ədəbiyyatında Nizami təsiri” mövzusunda çıxış edən alim qeyd etdi ki, Nizaminin zəngin yaradıcılığı Çoser, Şekspir, Dante, Bokkaçço, Şiller, Höte, Balzak, M.Tven, Volter və başqa dünya ədəbiyyatı korifeylərinin yaradıcılığında əks-səda doğurub. Şərqdə təkcə onun "Leyli və Məcnun" poemasına 500-dən çox nəzirə yazılıb. Avropa xalqlarının ədəbiyyatlarında da Nizami yaradıcılığı ilə səsləşən və "Xəmsə"nin təsiri ilə əsərlər yazılıb. Bokkaççonun "Ameto" povesti, K.Qozzinin "Yarı ciddi, yarı zarafat" ("Turandot") nağılı, Y.Hammerin "Şirin" poeması, Volterin "Zadiq, yaxud tale" povesti, M.Tvenin "Tom Soyyerin macəraları" romanında və başqa əsərlərdə, eyni zamanda Şillerin "Turandot" pyesində Nizami Gəncəvinin təkcə "Yeddi gözəl" poemasının süjet və motivlərinə rast gəlinməsi deyilənləri təsdiq edir. Eyni zamanda Hötenin "Qərb-Şərq divanı"nda ayrı-ayrı şeirlərin Nizami Gəncəvinin yaradıcılıq dühasına ithaf olunduğu nizamişünaslıqda çoxdan təsdiq olunub.
XVIII əsr ingilis şairi İsaak Dizraeli 1799-cu ildə "Məcnun və Leylinin məhəbbəti" mənzum poemasını qələmə alıb və bu əsər əsasında İsaak Brandon "Qeys, yaxud səhrada məhəbbət" adlı opera bəstələyib.
Məruzəçi onu da əlavə etdi ki, bəstəkarlardan K.Beber, F.Buzoni və C.Puççini Nizaminin "Yeddi gözəl" poemasının motivləri əsasında musiqi əsərləri bəstələyiblər.
Pakistan Milli Akademiyası Folklor və Maddi Mədəni İrs İnstitutunun professoru Talha Ali Kushavaha mədəni müxtəlifliyi bir araya gətirən forumun təşkilatçılarına minnətdarlığını ifadə etdi. Diqqətə çatdırdı ki, Cəlaləddin Rumi və Nizami yaradıcılığı ölkəsində ən çox müraciət edilən mövzudur. Uzun müddət Pakistanda fars dili üstünlük təşkil etdiyi üçün Nizami yaradıcılığı geniş yayılaraq qavranılıb: “Biz istərdik ki, müasir gənclik də Nizami ideyalarını öyrənsin və gələcəyə ötürsün”, – deyə pakistanlı professor bildirdi.
Macarıstanın Karoli Gaspar Univeürsitetinin professoru Miklos Sarkozi ölkəsində Nizami ilə bağlı tədqiqatlardan söz açdı. Bildirdi ki, Nizami irsinin tədqiqinin Macarıstanda beş əsrlik tarixi var. Macarıstan 150 il Osmanlı imperiyasının tərkibində olduğundan həmin dövrdə Nizami Gəncəvi geniş təbliğ olunub. Hazırda Macarıstan Milli Elmlər Akademiyasında Osmanlı dövrünə aid Nizami əlyazmaları qorunur. Bu əlyazmanın əsas nüsxəsi “Xəmsə”nin xülasə formasıdır.
Professor qeyd etdi Macarıstanın tanınmış alimləri A.Vambery, V.Bacher, S.Kegi və başqaları Nizami yaradıcılığı ilə bağlı çoxsaylı araşdırmalar müəllifi kimi tanınırlar. S.Kegi 1980-ci illərdə Azərbaycana səfər edib və Bakı şəhəri və Nizami Gəncəvi haqqında kitab yazıb. O öz əsərlərində dəfələrlə Nizaminin Azərbaycan şairi olduğunu diqqətə çatdırıb.
Bakı Slavyan Universitetinin kafedra müdiri, professor Rəhilə Qeybullayevanın "Nizami yaradıcılığında kamilliyə aparan motivlər və simvollar", kulturoloq, professor Fuad Məmmədovun "Nizami Gəncəvi dahi ruhi mədəniyyət yaradıcısı kimi" və fəlsəfə doktoru Mail Yaqubun “Nizami “Xəmsə”sində insan hüquqları və antroposentrizm: konkret faktlar” mövzularında məruzələri dinlənildi.
Məruzələrdən sonra mütəxəssislər iştirakçıları maraqlandıran sualları cavablandırdılar. Bununla da Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Forumunun ilk iş günü sona çatdı.
“Nizami Gəncəvi: mədəniyyətlər arasında körpü” mövzusuna həsr olunan beynəlxalq forum noyabrın 26-dək müxtəlif tədbir, konfrans və təqdimatlarla davam edəcək.
